خاکشیر دوست بیماران پوستی پسوریازیس
خاکشیر دوست بیماران پوستی پسوریازیس

خاکشیر با نام علمی (Descurainia sophia) برای از بین بردن کهیر و التهابات پوستی بسیار مفید است. بسیاری از مردم با خاصیت خنک کنندگی، ضد عطش و صفرابری و سموم زدایی خاکشیر آشنا هستند و به همین دلیل آن را در فصل تابستان در برنامه های غذایی خود می گنجانند یا در روز های گرم تابستان […]

خاکشیر با نام علمی (Descurainia sophia) برای از بین بردن کهیر و التهابات پوستی بسیار مفید است. بسیاری از مردم با خاصیت خنک کنندگی، ضد عطش و صفرابری و سموم زدایی خاکشیر آشنا هستند و به همین دلیل آن را در فصل تابستان در برنامه های غذایی خود می گنجانند یا در روز های گرم تابستان از شربت خاکشیر و ترکیب آن با عرق های گیاهی نظیر شاهتره برای پذیرایی از مهمانانشان استفاده می کنند. اما خاکشیر علاوه بر این، خواص دیگری نیز دارد که از میان آنها می توان به بهبود برخی از اختلال های پوستی از جمله پسوریازیس و اگزما اشاره کرد.

تاریخچه:

خاکشیر از قدیم به عنوان اشتهاآور، مقوی معده، ضد تب، ملین و در مشکلات سوء هاضمه مورد استفاده بوده است. همچنین در زمان باستان جهت درمان اسهال خونی مورد استفاده بوده و توسط متخصصان گیاهان دارویی به نام عقل جراحان نامیده می شده است.

گیاه شناسی:

گیاه خاکشیر گیاهی است علفی و بوته ای که یک ساله یا دو ساله می باشد. ارتفاع آن گاهی به یک متر می رسد و اصولاً از قسمت های بالای ساقه منشعب می شود. برگ ها دارای بریدگی های زیاد بوده و گاهی نخ مانند شده است. میوه ها به صورت خورجین باریک به طول تا ۳/۵ سانتیمتر به صورت تقریباً عمودی بر روی انتهای ساقه قرار می گیرند. گل ها کوچک و به رنگ زرد روشن است. دانه ها بسیار ریز و به رنگ تقریباً نارنجی و یا مایل به قهوه ای و بیضی شکل هستند که در یک ردیف داخل خورجین قرار گرفته اند. دانه های خاکشیر که قسمت مورد استفاده دارویی گیاه می باشند را پس از رسیدن کامل میوه و در مرداد و شهریور ماه جمع آوری می کنند. گیاه خاکشیر در اکثر نقاط ایران رویش دارد. خاکشیر بومی اروپا و نواحی معتدل و قاره آسیا، از جمله ایران، عراق، پاکستان، افغانستان، چین، هند و شمال آفریقا مانند مصر، مراکش و الجزیره می باشد.

ترکیبات مهم:

مهمترین ترکیبات دانه خاکشیر شامل گلوکز اینولات ها بوده که شامل آلیل ایزوتیوسیانات، بوتنیل ایزوتیوسیانات، اپی تیو بوتان، متیل تیوپنتانیتریل، فنیل پروپیونیتریل، متیل تیوبوتیل ایزوتیوسیانات و فنیل اتیل ایزوتیوسیانات می باشند. ترکیبات دیگر شامل اسیدهای چرب پالمیتیک، لینولنیک، اولئیک و استئاریک می باشند. املاح موجود در دانه شامل گوگرد، کلر، فسفر، آهن، پتاسیم، کلسیم، سدیم و منیزیم می باشند. دانه همچنین حاوی پروتئین، صمغ، موسیلاژ، چربی و ترکیبات ازت دار است.

اثرات مهم:

در طب عوام و سنتی از دانه های خاکشیر به عنوان درمان اسهال، ادرارآور، تب بر، رفع التهاب کلیه، دفع کرم و درمان آب آوردن انساج به صورت جوشانده استفاده می شده است. از قدیم در ایران خاکشیر را با آب سرد مخلوط و به عنوان ملین و خنکی مصرف می نموده اند.
مطالعات فارماکولوژیکی در مورد خاکشیر چندین خاصیت آن را روشن نموده است: صمغ و موسیلاژ روی دانه خاکشیر با جذب آب متورم شده و تولید ژل حجیمی می نماید که دارای خاصیت نرم کننده بوده و باعث سهولت خروج مدفوع و اثر ملین آن می شود. اصولاً ایزوتیوسیانات ها دارای خاصیت ضد میکروب بوده، به همین دلیل خاصیت ضد تب خاکشیر را می توان به آنها نسبت داد. از طرفی چون هورمون تیروئید ظاهراً وابسته به تنظیم درجه حرارت بدن می باشد، ممکن است با کاهش تولید و ترشح تیروکسین، متابولیسم بازال کاهش یافته و درجه حرارت بدن متعاقب آن کاهش یابد.

خواص داروئی:

التیام دهنده زخم و جراحات است.

جوشانده خاکشیر برای رفع اسهال های ساده و رفع ترشحات زنانگی مفید است.

التهاب کلیه را برطرف می کند.

سرخک و مخملک را دوا می کند و به عنوان خنک کننده در امراض حصبه مطبقه و آبله تجویز شده است.

برای از بین بردن کهیر و التهابات پوستی ناشی از پسوریازیس و اگزما از خاکشیر استفاده کنید.

از گلها و برگهای گیاه می توان برای رفع بیماری ناشی از کمبود ویتامین C استفاده کرد.

برطرف کردن جوشهای صورت که بعلت خوردن چربی و شیرینی زیاد ایجاد می شود باید جوشانده خاکشیر به طور روزانه مصرف شود.

طریقه و میزان مصرف:

خیسانده:

خاکشیر را در آب سرد برای چندین ساعت بخیسانید و میل کنید.

جوشانده:

خاکشیر را به مدت ۱۰ دقیقه با آب بجوشانید و پس از سرد شدن مخلوط را میل نمایید.

ضماد:

جراحات و رفع ضایعات پسوریازیس و اگزما، خاکشیر را کوبیده و به صورت ضماد درآورید. ضماد به صورت موضعی مورد استفاده خواهد بود.

ترکیب فوق العاده عرق شاتره و کاسنی به همراه خاکشیر:

مخلوط ۲ قاشق غذاخوری خاکشیر با عرق شاهتره، عرق کاسنی ترکیب خوبی برای درمان ضایعات پوستی پسوریازیس است. برای استفاده از این مخلوط کافی است یک استکان از هر یک از عرق‌ های گیاهی شاهتره وکاسنی را با هم مخلوط کرده و آن را با ۲ قاشق غذاخوری خاکشیر ترکیب کنید. مدت درمان با این نسخه دست کم ۳ هفته است و پس از این مدت نتایج بهبود به مرور در پوست بیمار نمایان می‌ شود.

نوشیدن خاکشیر با ترنجبین:

برای از بین بردن ضایعات پوست یکی از بهترین روش‌ ها، نوشیدن خاکشیر و ترنجبین است. افرادی که از این ترکیب به‌ صورت روزانه و مستمر به‌ مدت ۳ هفته استفاده کنند بعد از مدتی با روشنی پوست و از بین رفتن ضایعات پوست‌ خود مواجه می‌ شوند. برای تهیه این ترکیب نیز لازم است ترنجبین را ۵ ساعت در آب بخیسانید و صاف شده آن را با ۲ قاشق خاکشیر مخلوط کرده و میل کنید.

مضرات:

بعضی از افراد هنگامیکه خاکشیر می خورند ممکن است سردرد بگیرند اینگونه اشخاص باید خاکشیر را با کتیرا بخورند.

مصرف خاکشیر در شیردهی:

مصرف زیاد خاکشیر  در دوران شیردهی ممکن است سبب افزایش موقتی نفخ شکم مادر و بروز نفخ و دل درد در نوزاد شود.

نکات قابل توجه:

دانه های خاکشیر باید در ظروف سربسته، دور از نور، حرارت و رطوبت نگهداری شوند.

گاهی دانه های گیاهان خانواده خاکشیر که مشابه با آن می باشند به اشتباه توسط مردم مورد استفاده قرار می گیرند، لذا باید به رنگ، اندازه و شکل دانه ها دقت کافی نمود.

باید توجه داشت که شکل مصرف خاکشیر در اثرات دارویی آن دخالت دارد، مثلاً خاکشیر مخلوط با آب سرد دارای خاصیت ملین (ضد یبوست) و خاکشیر به صورت جوشانده دارای خاصیت ضد اسهال می باشد.