لیزر اگزایمر یا لیزر اکسیپلکس (Excimer laser) گونه‌ ای لیزر ماورا بنفش است که معمولاً از آن در درمان بیماری های پوستی استفاده می‌ شود. این دستگاه لیزر از جدیدترین تکنولوژی روز دنیا برخوردار است که شامل تغییر وسعت محل درمان، تغییر گسیل پرتوها، تغییر انرژی لیزر است و از همه مهم تر آنکه نور لیزر تنها در محل مورد درمان متمرکز شده و از آسیب رسانی به بافت های پوستی اطراف جلوگیری می کند. با این روش لیزر اگزایمر، مبتلایان بیماری پسوریازیس از شر تزریق روزانه داروهای استروئیدی با عوارض جانبی نامحدود خلاص می شوند. تنها با گذشت چند جلسه لیزر درمانی برای ۱۵ هفته متوالی، بیماران شاهد برطرف شدن بیماری بوده و بار دیگر اعتماد بنفس لازم برای انجام فعالیت های اجتماعی را بدست می آورند.

تاریخچه لیزر اگزایمر:

این لیزر در سال ۱۹۷۰ در موسسه فیزیک لبدوف در روسیه، توسط نیکولای باسوف (Nikolay Basov) و دو همکار دیگرش اختراع شد. آنها با استفاده از یک دیمر زنون (Xe2) که توسط شعاع الکترونی تحریک شده بود توانستند انتشار تحریک شده ای با طول موج ۱۷۲ نانومتر ساطع کنند و موفق به کشف این لیزر شدند. در سال های بعدی، گروه های دیگری در نقاط مختلف دنیا موفق شدند که این لیزر را با استفاده از هالید گازهای نوبل (اولین آنها XeBr بود) ارتقا دهند.

لیزر اگزایمر و پسوریازیس:

لیزر اگزایمر به راحتی در همه کلینیک های پزشکی یافت نمی شود و فقط تعداد محدودی از آنها در بازار عرضه شده است. اگرچه سازمان غذا و داروی آمریکا تنها مجوز به استفاده از لیزر اگزایمر برای درمان بیماری پسوریاس داده است، اما محققان به تازگی دریافتند که امکان استفاده از آن برای درمان مبتلایان ویتیلیگو نیز وجود دارد.

لیزر اگزایمر با دیگر لیزرهایی که برای آرایش و زیبایی مورد استفاده قرار می گیرند و در بیشتر مواقع عوارض جانبی برای بیمار به همراه می آروند، کاملا تفاوت دارد! لیزر اگزایمر با گسیل دسته ای از پرتوهای پرانرژی فرابنفش (امواج الکتروماگنتيک داراى طول موج ميان حدود ۵ تا ۴۰۰ نانومتر) از طریق هندپیس به محل مورد درمان، به رفع ضایعات پسوریازیس اقدام می کند. این دستگاه لیزر از جدیدترین تکنولوژی روز دنیا برخوردار است که شامل تغییر وسعت محل درمان، تغییر گسیل پرتوها، تغییر انرژی لیزر است و از همه مهم تر آنکه نور لیزر تنها در محل مورد درمان متمرکز شده و از آسیب رسانی به بافت های پوستی اطراف جلوگیری می کند.

با این روش لیزر اگزایمر، مبتلایان بیماری پسوریازیس از شر تزریق روزانه داروهای استروئیدی با عوارض جانبی نامحدود خلاص می شوند. تنها با گذشت چند جلسه لیزر درمانی برای ۱۵ هفته متوالی، بیماران شاهد برطرف شدن بیماری بوده و بار دیگر اعتماد بنفس لازم برای انجام فعالیت های اجتماعی را بدست می آورند.

تست های بالینی لیزر اگزایمر:

ما در این مطالعه به بررسی میزان اثربخشی لیزر Excimer در درمان پسوریازیس پرداختیم.

• روش مطالعه:
  این مطالعه به صورت یک مطالعه مداخله ای (Interventional) از نوع نیمه تجربی (Quasi-Experimental) انجام شده است. جمعیت مورد بررسی شامل ۳۹ نفر از افراد مبتلا به پسوریازیس تحت درمان با لیزر Excimer در کلینیک به سیمای تهران طی سالهای ۱۳۸۸ و ۱۳۸۹ بود که آنها را با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده (Simple Random) انتخاب نمودیم.
• یافته ها:
  ۲ بیمار (۱/۵ درصد) دچار عوارض درمانی شدند که به صورت اریتم محل درمان بود. ۳۷ بیمار (۹/۹۴ درصد) از نتایج درمانی راضی بودند. اثربخشی در ۳۸ بیمار (۴۰/۹۷ درصد) دیده شد. بین اثربخشی درمان با جنسیت، سن، مدت بیماری و نوع پسوریازیس در بیماران ارتباط آماری معناداری مشاهده نگردید (P > 0.05).
• نتیجه گیری:
  در مجموع بر اساس نتایج حاصل از این مطالعه و مقایسه آنها با سایر مطالعات انجام شده در این زمینه چنین استنباط می شود که لیزر Excimer اثربخشی خوبی در درمان مبتلایان به پسوریازیس دارد و نیز روشی کم عارضه می باشد؛ لذا استفاده از آن درمان بیماران مبتلا به پسوریازیس توصیه می گردد.

مزایای استفاده از لیزر اگزایمر:

1. پاکسازی موثر – اغلب در جلسات کمتر از سایر روش های درمانی
2. تسکین طولانی مدت را فراهم می کند
3. سریع، آسان درمان فقط با چند جلسه و چند دقیقه
4. درمانی بدون پمادهای چرب عذاب آور و رژیم های مراقبت از پوست روزانه

روش کار و استفاده از لیزر اگزایمر:

لیزر اگزایمر همان لیزر رادیو اکتیو متمرکز، اما بدون درد بوده و باریکه ای از نور ماوراء بنفش است که به ضایعات پسوریازیس از طریق یک دست قطعه که به طور مستقیم بر روی پوست قرار میگیرد تابانده می شود. درمان دقیقا ضایعه را هدف قرار می دهد نه پوست سالم را، بنابراین می تواند با دوز بالا برای پاکسازی سریع و بهبودی پایدار نیز استفاده شود.

پس از ورود به برنامه لیزر اگزایمر و تشکیل پرونده، بیمار بر روی تخت مربوطه دراز خواهد کشید و همانند همه لیزر درمانی ها عینک مخصوص بر روی چشم های بیمار قرارداده خواهد شد و نهایتا پزشک با تنظیم دستگاه، لیزر درمانی را بر روی ضایعات بیمار شروع خواهد کرد . جلسات لیزر اگزایمر وقت گیر نیست و هر بار حداکثر ۱۵ دقیقه زمان خواهد برد .

موارد استفاده:

اگر شما دچار پسوریازیس خفیف تا متوسط پسوریازیس هستید و از درمان های سیستمیک و موضعی ناامید شده اید استفاده از روش درمانی لیزر اگزایمر پیشنهاد می شود. به طور سنتی مناطق سخت به درمان مانند دست، پا، زانو، آرنج، و پوست سر می تواند به راحتی با درمان لیزر اگزایمر درمان شود.

مدت زمان درمان:

البته، نتایج متفاوت خواهد بود. با این حال، افراد با پسوریازیس خفیف تا متوسط  اغلب می توانند تسکین خود را تنها در چهار الی ده جلسه درمان به دست آورند. شما ممکن است برخی بلافاصله نتایج را ببینید. درمان معمولا ۲ بار در هفته انجام می شود.

درد و عوارض:

بسیاری از بیماران احساس ناراحتی در طول جلسه های درمان با لیزر اگزایمر نمی کنند. چند گزارش مبنی بر احساس گرم شدن پوست، مثل یک آفتاب سوختگی خفیف، در محل درمان. گزارش شده است. که در برابر عوارض جانبی مرتبط با درمان های دیگر پسوریازیس، مانند پیری زودرس پوست، نازک شدن پوست، مقاومت در برابر داروها و عوارض جانبی سیستمیک بسیار ناچیز است.

لیزر اگزایمر نوعا عارضه خاصی ندارد فقط همان طور که ذکر شد بعد از هر جلسه درمان پوست آن ناحیه اندکی قرمز و ملتهب خواهد بود که ظرف چند ساعت تا یک روز برطرف خواهد شد و پزشک معالج نیز در این باب کرم برای بیماران تجویز خواهد کرد.
در صورت عدم رعایت دستورات پزشک معالج و در موارد نادر ممکن است التهاب این نواحی بیشتر از حالت عادی شود که در این موارد نیز با به تعویق انداختن جلسه بعد التهاب فروکش خواهد کرد .

مدت پاکسازی:

هر مورد منحصر به فرد است، اما افراد مبتلا به پسوریازیس که درمان با لیزر اگزایمر را تجربه کرده اند اذعان دارند که تسکین می تواند برای مدت زمان طولانی ادامه داشته باشد. استفاده از درمان های موضعی ممکن است به حفظ بهبودی شما بعد از درمان لیزر کمک کند.

تجربیات بیماران در استفاده از این روش درمانی:

در مورد درمان لیزر اگزایمر بیماران مختلفی تجربیات خود را در اختیار ما گذاشته اند:

“من از کودکی پسوریازیس داشتم. دکتر من در مرکز پوست بالینی به من گفت که او می تواند به من کمک کند رسیدن به بهبودی با لیزر اگزایمر منظور او بود. من شک و تردید کردم، اما در حال حاضر، برای اولین بار در ۱۰ سال، من می توانم لباس آستین کوتاه و لباس شنا بپوشم. این بهبودی که تجربه میکنم برای اولین بار در زندگی من است. ”

“لیزر اگزایمر تنها درمان است که تا کنون برای پوست سر من کار کرده است. من در ابتدا با تزریق، کرم، شامپو، داروهای خوراکی، سعی میکردم و هیچ یک از آن ها کار نمی کرد، اما از آنجایی که من لیزر درمان را شروع کردم، پوست سر من بیش از قبل به اندازه ۸۵٪ پاکسازی شده است. بدون درد که عوارض جانبی وجود ندارد. ”

“تعداد کمی از متخصصین پوست در ویرجینیای شمالی هستند که درمان با لیزر اگزایمر را می دانند، من خیلی سپاسگزار دکتر Stashower هستم که به من کمک کرد و من احساس بسیار بهتر دارم. ”

البته نتایج یک شخص به عوامل مختلف بستگی دارد. میزان پاسخ دهی به درمان وابسته به مکان ضایعات نیز می باشد همچنین ترکیب لیزر با کرم های مالیدنی یا دیگر داروهای موثر در درمان این بیماران می تواند نتایج بهتری را نیز سبب شود.