دسته: سایر روشها و درمانها

کرایوتراپی یا کرایوسرجری با نام علمی (Cryotherapy)، یکی از روش‌ های رایج برای درمان ضایعات پوستی پسوریازیس است که می‌ تواند به صورت سرپایی انجام شود. این روش بر مبنای تخریب سلول‌ های هدف با سرد کردن ناگهانی آن‌ ها پایه ریزی شده است و برای طیف وسیعی از مشکلات پوستی کاربرد دارد. در بسیاری از موارد، کرایوتراپی یک ضایعه باید چند نوبت انجام شود تا نتیجه‌ مطلوب حاصل شود.

مکانیسم اثر:

در این پروسه‌ درمانی از نیتروژن مایع و به میزان کمتر اکسیژن و هیدروژن مایع (با دمای زیر صفر) استفاده می شود.
مکانیسم کرایوتراپی را در ۳ فاز می توان تشریح کرد:

فاز اول، فاز انتقال حرارت:

رایج‌ ترین ماده مورد استفاده در کرایو، نیتروژن مایع است که نقطه جوشی معادل ۱۹۶- درجه سانتی گراد دارد و با استفاده از آن بر روی ضایعه یک فاز انتقال حرارت سریع از پوست به مایع فریز کننده اتفاق افتاده و مقدمات تخریب سلولی در محل ضایعه فراهم می شود.

فاز دوم، فاز تخریب سلولی:

فریز ضایعه به سبب شرایط هیپراسمتیک داخل سلولی، تخریب ناگهانی و سریع سلولی را به دنبال دارد. مطالعات نشان داده است که پس از یک تخریب سریع، توانایی تولید کلاژن فیبروبلاست‌ ها به حداقل می رسد و این، موجبات درمان ضایعاتی نظیر پسوریازیس را به بهترین وجه فراهم می کند.

فاز سوم، فاز التهابی:

این التهاب با قرمزی همراه است و پاسخ طبیعی به فرایند مرگ سلولی می باشد. عدم کنترل مناسب این فاز می‌ تواند منجر به تشکیل تاول و درنهایت اسکار شود.

تحقیقات و مطالعات کرایوتراپی:

در این پژوهشی که بر روی بیماری پوستی پسوریازیس انجام شده است هدف بررسی اثر درمانی کرایوتراپی بر روی بیماری پسوریازیس پلاک دار بوده است. فلذا این تحقیق در بیمارستان رازی بر روی تعداد ۳۰ بیمار که به این مرکز مراجعه کرده بودند صورت گرفت.

در این تحقیق متغیرها عبارت بودند از: جنس بیماران، سایز پلاک های کرایو شده، تعداد دفعات کرایو، اولیه یا عودکننده بودن بیماری هدف رسیدن به این مهم بوده است که فاکتورهای فوق چه تاثیری در روند بهبودی بیماران با روش درمانی کرایوتراپی بر جای خواهند گذاشت.

اهم یافته‌ های حاصل از این تحقیق چنین بود:

آقایان نسبت به خانمها به این روش بهتر پاسخ می‌ دهند.

تعداد دفعات کرایوتراپی بر بهبود ضایعات اثر مثبت دارد.

پلاکها با سایز کوچک تا متوسط بهتر از بقیه به این روش پاسخ می‌ دهند.

بیمارانی که برای اولین بار دچار بیماری شده‌اند پاسخ بهتری نشان خواهند داد.

بروز طاول بر روی ضایعات نقش موثری در بهبود ضایعات خواهند داشت.

این روش عارضه‌ ای در بیماران به وجود نیاورد.

مواد کرایوتراپی:

موادی که از آن برای منجمد کردن ضایعات پوستی استفاده می شود

عبارتند از:

نیتروژن مایع (رایج ترین روش مورد استفاده توسط پزشکان)

دی اکسید کربن ( که بیشتر ۲۰ سال گذشته استفاده می شد)

اتردایمتیل و پروپان یا DMEP

دیگر موارد کاربرد کرایوتراپی:

تغییر رنگ پوست (پیگمانتاسیون ها): مانند لک‌ های ناشی از آفتاب و ولنتیگو

برخی ضایعات پیش بدخیمی: مانند کراتوز آکتینیک

ضایعات عروقی مانند: انواع همانژیوم‌ ها از جمله سارکوم کاپوزی

برخی ضایعات ویروسی مثل زگیل و مولوسکوم کنتاژیوزوم

کیست‌ ها و ضایعات توموری خوش خیم مانند: میلیا، زائده‌های گوشتی (skin tag) و کراتوز سباسه

اسکارهای هیپرتروفیک و کلوئیدها

مراقبت از ناحیه درمان شده:

ناحیه درمان شده به احتمال زیاد در عرض چند ساعت تاول خواهد زد. گاهی اوقات تاول سفید است و به علت خونریزی گاهی قرمز یا بنفش (ضرری ندارد) است. اگر ناحیه تحت درمان نزدیک به چشم باشد ممکن است نهایتا باعث پف کردن پلک چشم شود، به خصوص صبح بعد از عمل، اما تورم بعد از چند روز بهبود پیدا می کند.

در عرض چند روز پوسته پوسته شدن رخ می دهد و تاول به تدریج خشک می شود. معمولا در مدت زمان بهبود نیازی نیست که به ناحیه درمان شده توجه خاصی داشته باشید. ناحیه تحت درمان را می توان با ملایمت یک یا دو بار در روز شست و باید آن را تمیز و پاکیزه نگاه داشت. پانسمان اختیاری است، اما توصیه می شود که این کار انجام شود در صورتی که منطقه آسیب دیده در معرض تروما و یا اینکه توسط لباس روی آن پوشانده می شود.

عوارض جانبی:

عوارض حاد:

شامل: سردرد، تاول و درد در محل ضایعه که به خصوص در مورد کلوئیدها بسیار شدید است.

عوارض تاخیری:

ل خونریزی، عفونت و تشکیل بیش از حد بافت ترمیمی (گرانولاسیون) است.

عوارض دائمی:

آلوپسی (از بین رفتن دائمی فولیکول‌های مو)، آتروفی و تحلیل پوست، اسکار دائمی، و کم رنگ شدن محل ضایعه (هیپوپیگمانتاسیون) که ضایعه‌ی اخیر در افرادی با پوست تیره شایع تر است.

موارد منع مصرف:

منع مصرف نسبی:

ل سرما، سابقه‌ کهیر سرما، کرایوگلوبینمی (نوعی ناهنجاری خونی)، سابقه‌ سندرم رینود، هر بیماری که در آن سطح بالای کرایوگلوبولین وجود دارد (مثل کولیت اولسروز فعال، بیماری کلاژن و اسکولار شدید و فعال)، و در ضایعات پوستی اطراف چشم.

منع مصرف مطلق:

حساسیت شناخته شده یا واکنش های ناخواسته مهم نسبت به کرایوتراپی، بیمارانی که احتمال هیپوپیگمانتاسیون را قبول نمی‌ کنند، برخی بدخیمی ها (ملانوم و کارسینوم سلول‌های سنگفرشی)، ضایعاتی که در مناطق با خونرسانی ضعیف واقع شده‌اند، و ضایعاتی که نیاز به بیوپسی برای تشخیص دارند.

موارد احتیاط:

در افراد مسن و کودکان: به علت احتمال بیشتر تشکیل تاول و اسکار

افراد دیابتی: به علت احتمال عدم ترمیم مناسب و ایجاد زخم پس از انجام کرایوتراپی

افراد با پوست تیره: به علت احتمال تغییر رنگ محل ضایعه (هیپوپیگمانتاسیون)

پوست آسیب دیده (بر اثر آفتاب، استفاده موضعی از کورتیکواستروئیدها و …): به علت افزایش خطر تشکیل تاول و نکروز

بارداری: به علت افزایش کرایوگلوبولین‌ ها و خطر پاسخ بیش از حد به کرایوتراپی

نواحی اطراف اعصاب: به علت خطر نوروپاتی محیطی

نکته مهم:

انجماد ممکن است مناسب ترین راه برای خلاص شدن از انواع مختلفی از ضایعات سطح پوست باشد. نسبتا ارزان، ایمن و قابل اعتماد است. با این حال، تشخیص صحیح ضایعات پوستی بسیار مهم است. نباید از روش کرایوتراپی برای درمان ملانوم و یا هر ضایعه رنگدانه شکل تشخیص داده نشده که ممکن است ملانوم باشد استفاده کرد.

لجن درمانی (Sludge treatment) با از بین بردن سلول های مرده، و جایگزین شدن پوست سالم در درمان بسياري از بيماري‌ هاي پوستي مفصلی، از جمله «پسوریازیس» و « ویتلیکو » و سایر موارد، بسيار مفيد است. اغلب بیماری های كلاژن پوستی و مفصلی كه منشاء سایكوسوماتیك (روحی – جسمی) دارند با لجن بعضی از دریاچه ها قابل درمان و کنترل هستند. بیماری پوستی پسوریازیس از جمله بیماری می باشد كه تاثیر درمانی لجن دریاچه بر روی آنها كاملا مشخص است، كه همه این كاربرد های درمانی به علت اثرات فیزیكی، خواص شیمیایی، فیزیكی شیمیایی و خواص بیولوژیکی لجن دریاچه است.

تاریخچه لجن درمانی:

یونانیان باستان کشف کردند، ارزش درمان برخی از گل ها از نظر مواد معدنی غیر قابل حل هستند. که به صورت حمام گلی از آن استفاده می کردند و در بریتانیا و آلمان تحت عنوان مزارع سلامتی نامگذاری شده است. فوایدی که از انواع زیاد و متفاوت گل به دست آمده گفته شده که سلامتی دهنده در ماده گیاهی فرسایش یافته و خاک که در طی سال ها در نقاط خاصی از آنها از نظر کمیت افزایش می یابد وضعیت هریک از آنها متفاوت است با توجه به مواد معدنی و گیاهی که در آن ناحیه یافت می شود یکی از مشهورترین گل ها (Neydharting mudspas) در اتریش و گل یا لجن دریاچه ارومیه (ایران) نشان داده شده که شامل آنتی بیوتیک های طبیعی، ویتامین ها در مقدار بالا به اندازه مواد معدنی و مواد نایاب و سایر مواد ساختاری است.

هیچ کس نمی داند گل درمانی چطور عمل می کند ولی بیشتر تئوری ها معتقدند که مواد مفید موجود در آن به پوست نفوذ می کند. در گل درمانی مواد مفید آن به سادگی به جریان و به گردش خون بدن وارد می شوند و علاوه بر تحریک فیبرهای عصبی کوچک در لایه های خارجی پوست به گونه ای عمل می گردد که کل سیستم عصبی بهره می برند.

درياچه اروميه:

بزرگترين درياچه داخلي و دايمي كشور است كه در شمال غرب فلات ايران بين دو استان آذربايجان شرقي و آذربايجان غربي از شمال به جنوب كشيده شده است. اين درياچه شورترين درياچه داخلي ايران و بعد از درياچه بحرالميت در فلسطين شورترين درياچه جهان است كه از نظر وسعت نيز بيستمين درياچه بزرگ جهان مي باشد.

آب و خصوصا لجن درياچه اروميه با داشتن املاح فراوان معدني به ويژه كلرور و سولفات (گوگرد) و تركيبات آهن و يد و مقدار مناسبي نمك و قدرت جذب حرارت زياد و مواد آلي متعدد و ميزان راديواكتيويته متناسب يكي از مرغوبترين لجنهاي طبي به شمار مي آيد كه منافع طبي و اثرات شفا بخشي فراواني دارد.

بر همين اساس از زمانهاي قديم درياچه اروميه مورد توجه بيماران امراض مختلف و اطبا بوده و پزشكان استفاده از آب درياچه مخصوصا از گل آن را به بعضي از بيماران توصيه مي نمايند. پس از جنگ حهاني دوم و تاسيس بيمارستان صليب سرخ شوروي در تهران، از طرف اين بيمارستان شعبه اي جهت معالجه امراض با گل درياچه اروميه تاسيس گرديد. انتقال لجن درياچه از طرف برخي كشورهاي خارجي جهت تهيه و ساخت كرمهاي آرايشي و نوعي پماد براي استفاده در درمان امراض جلدي در سالهاي گذشته رايج بوده است. هم اينك ساليانه هزاران تن از اغلب شهرهاي كشور براي بهبودي امراض مختلف از جمله بیماری پوستی پسوریس به آن رو مي آورند و از آب لجن و درياچه استفاده مي كنند.

همچنین آب كلروره درياچه اروميه در درمان بيماريهايي چون لنفاتيسم، التهاب مزمن، شكستگي هايي كه دير جوش مي خورند، بيماريهای روماتيسمي مفاصل، بيماريهای اعصاب و بيماريهای مختلف زنان شامل متريت ها، سالپنژيتهای مزمن و رحمی بسيار موثر است.

لجن درمانی و طب سنتی:

از سال های دور استفاده از لجن و نمک مورد توجه پزشکان سنتی قرار گرفته است. در طب سنتی و تاریخی ما هم از این خاصیت درمانی لجن و نمک در بهبود و درمان بیماریهای مردم بسیار یاد شده است. در ۲۲۰ کلینیک و مرکز تحقیقاتی لجن درمانی در خارج از کشور از خاصیت طبی لجن در درمان بیماری پوستی پسوریازیس استفاده می کنند. تا حدی که اکثر شرکتهای بیمه هم این درمان را پذیرفته و هزینه های درمانی آن را میپردازند. این نشان می دهد که مردم دنیا، ترجیح میدهند از طب و درمان گیاهی بجای استفاده از داروهای شیمیایی استفاده کنند تا عوارض کمتری متحمل شوند.

روش انجام لجن درمانی:

علاوه بر حمام لجن گرفتن، می توان از روش مالیدن لجن روی پوست هم استفاده درمانی نمود به تازگي نيز شركت هاي توليد كننده شامپوها و مواد زيبا كننده، محصولات جديدي براي استفاده از اين روش درماني عرضه كرده اند.

لجن‌هاي طبي، سرمايه فراموش شده ايرانيان:

لجن درمانی از سال های گذشته در دنیا مورد توجه بوده است، اما در سال‌ هاي اخير بصورت علمی مورد بحث و بررسي و تحقيق کارشناسان و محققان قرار گرفته و پروتکلهای درمانی مدرن تدوین گردیده است. با بررسي اجمالي ايران و کشورهاي جهان از لحاظ استفاده از نعمات خدادادي متوجه مي‌شويم، لجن‌ هاي طبي درماني که در دنياي پيشرفته و علمي کنوني بسيار مورد توجه قرار گرفته در کشور ما که يکي از قطب‌ها و منابع اصلي این نوع درمان می تواند باشد با بي‌ مهري فراوان روبه‌رو شده و از اين شیوه درمانی بهره لازم برده نمی شود.

ماهی درمانی (Fish Therapy) یک روش درمانی نسبتاً شایع برای رهایی از بیماری های پوستی از قبیل پسوریازیس است. در این روش بیمار قسمتی از بدن را که دچار بیماری شده در آب معدنی که حاوی نوعی ماهی خاص است فرو می برد، ماهی ها که به دنبال غذا هستند بخش بیمار و مرده ی پوست را می خورند. این نوع ماهی که به نام دکتر ماهی نیز مشهور است در زمان خوردن پوست بیمار و مرده، به پوست سالم هیچ صدمه ای وارد نمی کند. ماهی درمانی، با ماهی‌ های درمانگر به بیمار کمک می‌ کند تا در زمان مشخصی که به طور معمول ۳۰ روز است بر بیماری خود غلبه کند یا شدت بیماری پوستی پسوریازیس را کنترل کرده و آن را مهار کند.

کلینیک های ماهی درمانی:

این شیوه درمانی اگرچه هنوز آنطور که باید و شاید در جهان شناخته شده نیست اما امروزه در بسیاری از کشورهای آسیایی نظیر ژاپن، چین، تایلند، ترکیه و حتی بعضي کشورهای اروپایی مورد استفاده قرار می‌گیرد و کلینیک‌ های ویژه‌ای برای ماهی‌ های درمانگر تاسیس شده که مردم با مراجعه به این کلینیک‌ ها می‌توانند از ماهی‌ های درمانگر برای بهبود و تسکین دردها و بیماری‌ شان کمک بگیرند.

مرکز فیش ماهی سد چالیدره مشهد:

مرکز ماساژ ماهی سد چالیدره کار خود را از سال ۹۰ در ایران (مشهد) آغاز نموده و مورد توجه بسیاری از بیماران پسوریازیس قرارگرفته است.
شایان ذکر است این مرکز در مجموعه توریستی تفریحی سد چالیدره واقع در ییلاق طرقبه قرار دارد و با دو سالن مجزا برای آقایان و بانوان بصورت همزمان پذیرای مراجعین گرامی می باشد. مرکز ماساژ ماهی سد چالیدره به زودی مکان بزرگتر آن در کوهسر مشهد افتتاح خواهد شد.

درباره ماهی های درمانگر:

ماهی‌ های درمانگر گاراروفا در حقیقت ماهی‌ های کوچک ۳ تا ۴ سانتی‌متری هستند که رنگی طلایی و قهوه‌ای دارند. این ماهی‌های کوچک دندان ندارند اما می‌توانند به راحتی با دهان کوچک خود پوست‌های زائد و بافت‌های مرده سلولی پوست را از لایه رویی ‌پوست جدا کنند. این ماهی‌ها از سلول‌ها و بافت‌های مرده پوست تغذیه می‌کنند و به این ترتیب علاوه بر آنکه تغذیه می‌شوند به بیمار کمک می‌کنند تا بر بیماری خود غلبه کند. زیستگاه این ماهی‌ های کوچک در رودخانه‌ های ترکیه، سوریه، عراق و ایران است و امروزه علاوه بر این کشورها و بسیاری از کشورهای آسیایی نظیر ژاپن، کره، تایلند و چین بسیاری از کشورهای اروپایی مانند انگلیس نیز از این ماهی درمانگر استفاده می‌کنند به طوری که در کشور انگلیس بیش از ۲۸۰ مرکز ارائه خدمات درمانی و زیبایی ماهی درمانگر وجود دارد.

مهار پلاک های پسوریازیس به کمک ماهی درمانی:

از قابلیت‌ های ماهی‌ های درمانگر از بین بردن خشونت پوست و پلاک های ایجاد شده در سطح پوست بدن بیماران پسوریازیس است. این ماهی‌ ها بهترین روش را برای از بین بردن پلاک های پوست به ویژه در ناحیه پاشنه و کف پا دارند و به‌ راحتی می‌ توانند با مصرف سلول‌ های مرده یک لایه‌ برداری اساسی و مناسب از سطح پوست انجام دهند و به این ترتیب پوست مبتلا به پلاک های پسوریازیس را درمان کنند. امروزه در بسیاری از مراکز ارائه‌ دهنده خدمات ماهی درمانگر برای لایه‌برداری از سطح پوست و پدیکور از این شیوه درمانی استفاده می‌کند. شیوه‌ای که با استقبال بسیاری از مردم در سراسر جهان روبه‌رو شده است.

چگونگی ماهی درمانی:

امروزه بسیاری از درمانگران شیوه‌ های طبیعی از ماهی درمانگر «گاراروفا» برای از بین بردن و درمان بیماری پوستی پسوریازیس استفاده می‌ کنند. این شیوه که در بسیاری از مراکز درمانی مالزی، ژاپن، کره و تایلند مرسوم است در مدت زمان کوتاهی به یکی از شیوه‌های درمانی موفق برای درمان و بهبود بعضي بیماری‌ ها و عوارض پوستی در کشورهای آسیایی تبدیل شده است. در این شیوه فرد درون حوضچه‌ای قرار می‌ گیرد که در آن ماهی‌ های گاراروفا قرار دارند. به این ترتیب ماهی‌ها با جویدن بافت‌ها و پوست‌ های مرده سطح پوست در زمانی کمتر از ۲ ماه به بیمار کمک می‌ کنند تا بر این مشکل غلبه کند. در این روش بیمار نیازمند است تا روزی ۲۰ دقیقه درون این حوضچه قرار گیرد و بافت‌ های سلولی مرده پوستش را در اختیار ماهی‌ های درمانگر قرار دهد. قبل از استفاده از دکتر ماهى دستها و پاها باید عارى از هرگونه مواد آرایشى و بهداشتى ازقبیل کرم بهداشتى و… باشد.

آیا ماهی درمانی درد دارد؟

شاید برای بسیاری از مردم سخت باشد که لبه یک حوضچه بنشینند و پاهایشان را در اختیار گروهی از ماهی‌ ها قرار دهند تا آنها سلول‌ها و بافت‌ های مرده پوستشان را مصرف کنند. شاید برخی مردم این شیوه را ترسناک و شیوه‌ای توام با درد بدانند اما باید خیال آنها را آسوده کنیم که در شیوه درمانی ماهی‌ های درمانگر، بیمار به هیچ وجه دردی احساس نمی‌ کند. در این شیوه متناسب با نیاز بیمار و تشخیص پزشک، بیمار از یکی از حوضچه‌ های ماهی‌ های درمانگر در سایز کوچک، متوسط و بزرگ استفاده می‌کند. شاید پذیرش ماهی‌ های بزرگتر که اطراف بدن انسان حلقه میزنند کمی مشکل باشد و بیمار در روزهای اول احساس آرامش نکند اما به مرور به حضور ماهی‌ها عادت می‌کند. ضمن آنکه در این شیوه درمانی ماهی‌ ها اصلا علاقه‌ای به بافت‌ های سالم بدن ندارند و تنها سراغ سلول‌ های مرده می‌ روند. با جدا کردن این سلول‌ها از سطح پوست بدن بیمار تنها سوزشی اندک و بسیار خفیف در برخی نقاط ممکن است احساس کند.

نکات توجه:

بعضي مراکز نظارتی- بهداشتی در جهان بر این باورند که استفاده از ماهی‌ های درمانگر یا همان ماهی‌ های گاراروفا باید در شرایط ایمنی و بهداشتی خاصی صورت بگیرد. به این معنا که این ماهی‌ های درمانگر در صورتی که در شرایط نامناسب نگهداری شوند ممکن است خودشان عاملی برای انتقال تعدادي از بیماری‌ های پوستی یا بیماری‌های عفونی به مردم باشد چرا که این ماهی‌ ها با جویدن بافت‌ های مرده سلول‌های سطحی پوست اعضای بدن به درمان آنها کمک می‌ کنند و استفاده از این ماهی‌ ها برای افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند مناسب نیست و ممکن است مشکل‌ ساز باشد.

بنابراین افراد باید در انتخاب مراکزی که خدمات درمانی ماهی درمانگر را ارائه می‌دهند، بسیار دقت کنند تا بتوانند از ابتلا به بیماری‌ های عفونی پیشگیری کنند. در حقیقت بیماران باید به این نکته دقت کنند که آب حوضچه و ماهی‌ های درمانگر پس از ارائه خدمات به بیماران به ویژه بیماران مبتلا به بیماری‌ های عفونی خاص حتما عوض شود.