شیرین بیان با نام علمی Glycyrrhiza glabra که به فارسی مهَک گفته می شود دارای خواص ضدالتهابی و تسکین دهندگی است که می تواند به درمان پسوریازیس و آرتریت پسوریازیس کمک کند. تحقیقات در این زمینه، نتایج رضایت بخشی را ارایه داده است و می توان از مزایای طبیعی این گیاه پرفایده بهره برد. به […]
شیرین بیان با نام علمی Glycyrrhiza glabra که به فارسی مهَک گفته می شود دارای خواص ضدالتهابی و تسکین دهندگی است که می تواند به درمان پسوریازیس و آرتریت پسوریازیس کمک کند. تحقیقات در این زمینه، نتایج رضایت بخشی را ارایه داده است و می توان از مزایای طبیعی این گیاه پرفایده بهره برد. به علاوه عصاره شیرین بیان از لحاظ تئوری به عنوان یک مشتق ضدالتهاب موضعی مطرح است که می تواند در کاهش قرمزی پوست و تیرگی پس از التهاب ضایعات پسوریازیس کاربرد داشته باشد.
گیاهشناسی:
نوعي گياه با دوام است كه طول آن به ۳ نا ۷ پا مي‌رسد و سيستم ريشه‌اي پرشاخ و برگي دارد. ريشه‌هاي آن مشتمل بر بخش‌هاي مستقيم چوب چين و چروك دار و اليافي بلند و سيلندري شكل است و به طور افقي در زيرزمين رشد مي‌كند. زمان ظهور گلها اوایل تابستان بوده و میوهٔ این گیاه، غلافی و مستطیل شکل به طول ۲ تا ۳ سانتیمتر است و معمولاً هر میوه دارای ۳ تا ۶ عدد دانهٔ لوبیاشکل است. شیرین بیان به صورت خودرو در برخي از نقاط اروپا و آسيا مي‌رويد. “گلي سيريزين” (Glycyrrhizin) به عنوان ماده‌اي فعال در ريشه شيرين بيان پنجاه برابر از شكر شيرينتر است.
تاریخچه:
بابلیان در حدود ۴۰۰۰ سال پیش شیرین بیان را به عنوان تقویت کننده بدن می‌شناخته‌اند. همچنین مصریان عهد باستان از ریشه آن عصاره تهیه می‌کرده‌اند؛ چنانکه در سال ۱۹۲۳ میلادی از مقبره توتانخامون ریشهٔ این گیاه یافت شد. پزشکان مصر قدیم عصاره شیرین بیان را جهت کاستن از تلخی داروهای تلخ‌مزه و معالجه امراض کبد و دستگاه گوارش به کار می‌برده‌اند. امروزه نیز عصارهٔ شیرین بیان به عنوان عامل ضد التهاب موضعی برای زخم و التهاب، چشم، دهان و ….. به کار می رود.
رویشگاه:
شیرین بیان در اکثر مناطق جهان بخصوص میان دو عرض جغرافیایی ۳۰ و ۴۵ درجه در نیمکره شمالی زمین می روید. این گیاه در کشورمان نیز پراکنش بسیار وسیعی دارد و در استان هایی چون خراسان (شمالی و رضوی)، آذربایجان شرقی و غربی، زنجان، گلستان، کردستان، فارس، اصفهان، تهران و … مشاهده می شود. شیرین بیان بطور کلی گیاهی نورپسند است که در طول رویش به هوای گرم و رطوبت متوسط نیاز دارد.
ترکیبات شیمیایی:
گیاه شیرین‌بیان دارای تركیب‌هایی به نام گلیسریزین است كه برای كاهش التهاب‌های پوستی به كار می‌رود. همچنین عصاره ریشه شیرین بیان دارای مقادیری گلوکز، ساکارز، آسپاراژین، مواد آلبومیدی، رزین و اسانس است و در پزشکی، داروسازی و صنایع غذایی و بهداشتی مصارف متعدد دارد. ماده فعال شناخته شده در شیرین بیان، فلاونوئید است که می تواند با پراکنده کردن ملانین، موجب روشن شدن پوست شود. ريشه‌هاي اين گياه حاوي كومارين، فلاون، روغنهاي فرار و استرول گياهي نيز می باشد.
خواص دیگر گیاه شیرین بیان:
-مهم ترین خاصیت شیرین بیان که جدیدا کشف شده است و در اروپا و آمریکا استفاده می شود، درمان زخم معده و سرطان معده است.
-زخم ها و تاول های پوست را با دم کرده شیرین بیان شست وشو دهید تا زود خوب شوند.
-این گیاه ورم معده را برطرف می کند و تنگی نفس را تسکین می دهد.
-برای درمان موخوره، دم کرده شیرین بیان را به سر بمالید و برای رفع بوی بد زیر بغل و پا از برگ های شیرین بیان پماد درست کرده در این قسمت ها بگذارید.
-در طب سنتی از این گیاه برای درمان اسپاسم عضلات و تورم، برونشیت، روماتیسم و ورم مفاصل استفاده می شود.
-سرفه را برطرف می کند و امروزه نیز عصاره شیرین بیان یکی از اجزاء ترکیبی شربت سرفه است.
شیرین بیان ضد آرتریت پسوریازیس:
قدرت ضد التهابی شیرین بیان می تواند در از بین بردن حالتهایی نظیر خشکی، داغی و درد عضلات و مفاصل مؤثر باشد. شیرین بیان با روشی که زیاد با عملکرد سایر استروئیدها متفاوت نیست، به تعدیل التهاب مزمن و شرایطی مانند آرتریت سوریازیس و پلی میالژیا کمک می کند.
نحوه مصرف:
ریشه و ساقه زیرزمینی گیاه شیرین بیان مصرف دارویی دارد و باید قبل از مصرف خوراکی یا موضعی آن پوست ریشه گرفته شود.
مصرف موضعی: با جوشاندن ریشه گیاه شیرین بیان و تبخیر بخش عمده آب آن، ماده ای سیاه رنگ (مایل به قهوه ای) به دست می آید که همان عصاره است. ماده اصلی هیدرو فوبیک آن که در اثر گرفتن عصاره شیرین بیان به دست می‌آید، گلابریدین است که روی پوست موثر خواهد بود. عصاره شیرین بیان را هر هشت ساعت یک بار در روز به مدت چهار هفته استفاده کنید.
مصرف خوراکی: ۱ تا ۴ گرم از پودر ریشه ها را بصورت دمکرده و یا جوشانده به تعداد سه مرتبه در طول روز استفاده می کنیم.
عوارض جانبی:
مصرف طولانی مدت ریشه شیرین بیان باعث ابتلا به فشار خون بالا، کاهش سطح پتاسیم در خون، آب مروارید و جمع شدن آب اضافی در بدن می شود. بنابراین، مصرف شیرین بیان برای کسانی که مشکلات قلبی دارند، توصیه نمی شود. کسانی که به بقولات حسایت دارند، ممکن است که به شیرین بیان نیز حساسیت داشته باشند زیرا این گیاه نیز از خانواده بقولات است.
مصرف بی رویهٔ شیرین بیان یا سایر فراورده‌های آن به سبب تحریک غدد فوق کلیوی و ترشح بیش از اندازهٔ هورمون آلدسترون ممنوع اعلام گردیده‌است. این حالت سبب عوارضی چون اختلال در فعالیتهای متابولیسمی و بالا رفتن فشار خون می‌گردد. در صورت مصرف بیش از ۲۰ گرم در روز، بروز عوارض نامطلوب بعید نیست. استفادهٔ زیاد از شیرین بیان برای طحال نیز مضر است. مصرف بسیار بالای شیرین بیان ممکن است به بروز حالاتی خطرناک نظیر فشارخون و حتی سکتهٔ قلبی منجر شود.
برخی از افراد با مصرف زیاد شیرین‌بیان دچار درد عضله و عده‌ای دیگر با کرخت شدن دست و پا مواجه می‌شوند.
مصرف زیاد این ماده سبب افزایش وزن نیز می‌شود.
در صورت بالا بودن فشار خون یا ناراحتی کلیه، قلب یا کبد باید از مصرف شیرین بیان پرهیز کرد.
البته با رعایت میزان معقول مصرف شیرین بیان میتوان از بروز این مشکلات جلوگیری کرده، از خواص بسیار مفید آن بهره برد. در صورت لزوم مصرف طولانی‌مدت شیرین بیان، بهتر است آن را با کتیرا ترکیب کرد.
مصرف در دوران شیردهی و بارداری:
همان طور که گفتیم ریشه شیرین بیان دارای استروژن گیاهی است، به همین دلیل، خانم های باردار باید به شدت از آن اجتناب کنند. اگر تحت درمان هورمونی قرار دارید، قبل از مصرف شیرین بیان حتماً با پزشک خود مشورت کنید. مصرف این گیاه و فرآورده‌های آن برای زنانی که در دوران بارداری یا شیردهی می باشند، ممنوع است.
